Cudowne, wręcz bajkowe i niepowtarzalne piękno dziewiczej natury to cechy charakterystyczne dla okolic Biskupca. To właśnie tu przyjechać powinien każdy spragniony obcowania z Matką Naturą, pragnący spokoju, relaksu i wypoczynku człowiek zamieszkujący na co dzień duże, zatłoczone miasta…

Na terenie gminy Biskupiec istnieją miejsca, w których życie toczy się swoim naturalnym, niczym niezmąconym tempem. Podróżni witani są radosnym świergotem okolicznego ptactwa, co niewątpliwie stanowi muzykę dla uszu, kojącą nawet najbardziej skołatane nerwy. To raj dla miłośników przyrody, który zaskakuje bogactwem natury i umożliwia bezpośredni kontakt z rzadką roślinnością i różnorodną zwierzyną. Tu nie sposób nie ulec urokowi warmińsko-mazurskiego krajobrazu. Zielone pagórki doskonale kontrastują z błękitem nieba i licznych jezior. Urokliwe pagórkowate ukształtowanie terenu jest efektem zlodowacenia bałtyckiego, które spowodowało przesuwanie się mas lodowych i wypiętrzenie wzgórz morenowe. Wielkie bryły lądolodu topniejąc dały początek zagłębieniom jeziornym. Ten niezwykły krajobraz gminy Biskupiec jest w wielu miejscach chroniony, poprzez ustanowienie licznych rezerwatów, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, użytków ekologicznych i pomników przyrody.

• Rezerwat przyrody – leśny „Dębowo” znajdujący się w północnej części gminy, utworzony został na powierzchni 25,96 ha. Ma za zadnie – ze względów naukowych i dydaktycznych – zachowanie ponad 200 letnich okazów buków. Wiele z nich osiąga rozmiary drzew pomnikowych. Założony w 1954 r. stanowi jeden z najstarszych rezerwatów przyrody w województwie warmińsko-mazurskim.
• Rezerwat przyrody – florystyczny „Zabrodzie” ma powierzchnię 27,3 27,01 ha. Został utworzony w celu zachowania stanowisk brzozy niskiej oraz fragmentu naturalnego boru bagiennego. Powstał w 1972 r. i stanowi ostoję dla rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Widywana jest tu żmija zygzakowata – najgroźniejszy polski gad, czy rosiczka. Brzoza niska, dla której utworzono rezerwat, zachowała się jedynie w nielicznych egzemplarzach.
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Rzeka Babant i Jezioro Białe”. Obejmuje teren czterech gmin, w tym część gminy Biskupiec. Powstał w trosce o zachowanie naturalnego krajobrazu oraz w celu ochrony zlewni rzeki Krutyni i pięciu jezior, z czego na terenie gminy Biskupiec w jego granicach leży jezioro Stromek.
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Jezioro Rzeckie” o powierzchni około 173 ha cechuje się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi. Jest to teren otwarty o dość dużym zróżnicowaniu wysokościowym. Obejmuje półnaturalne łąki oraz część Jeziora Rzeckiego wraz z pasem szuwar. Stanowi mozaikę siedlisk odpowiednich dla gatunków zwierząt zarówno wodno-błotnych, szuwarowych, jak i bytujących na terenach otwartych o charakterze rolniczym. Jest również bogatym siedliskiem cennych gatunków roślin, w tym grążela żółtego oraz występujących na wilgotnych łąkach storczyków z rodzaju Dactylorhiza.

• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Jeziora Sorkwickie” o powierzchni 4460 ha, leży na obszarze czterech gmin. W jego granicach położone są malownicze jeziora rynnowe. Na terenie gminy Biskupiec, w obrębie jego granic znajduje się jezioro Pierwój.
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Kobułckie Wzgórza” o powierzchni 1996 ha, został pierwotnie ustanowiony na mocy Rozporządzenia Wojewody Warmińsko – Mazurskiego w 2000 r. Położony jest w całości na terenie naszej gminy i zajmuje powierzchnię 2005 ha. Został utworzony w celu ochrony dużego kompleksu wysokich – do 220 m n.p.m. – wzgórz morenowych porośniętych lasem, gdzie występuje duża różnorodność flory i fauny. Spotkać tu można rokitnika, populację kobuza, pustułki i dzięcioła zielonego.
• Pomniki przyrody. W miejscowości Lipowo rośnie dąb szypułkowy o obwodzie aż blisko 6 m i wysokości 25 m. W Dębowie, nad Jeziorem Bęskim rozrasta się dąb szypułkowy o obwodzie pnia 4,92 m i wysokości 26 m. Wieś Pierwój może poszczycić się dębem bezszypułkowym o obwodzie 4,90 m i wysokości 23 m.

• „Parleskie Wzgórza”, „Jezioro Galk” i „Jezioro Korek” to tzw. użytki ekologiczne czyli zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów. Mają duże znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Pierwszy chroni kompleks o powierzchni niemal 250 ha, będący ostoją wielu rzadkich gatunków ptaków. Stanowi wyjątkowo ciekawy pod względem geomorfologicznym i przyrodniczym obszar wzgórz morenowych. Malowniczy krajobraz „Parleskich Wzgórz” tworzy mozaika łąk, pastwisk, nieużytków i lasów z bogatą roślinnością kserotermiczną oraz roślinność bagienna zajmująca międzymorenowe obniżenia. Dwa kolejne „Jezioro Galk” i „Jezioro Korek” – to małe śródleśne jeziora położone na terenie Nadleśnictwa Wipsowo, o powierzchni odpowiednio 4,23 ha i 10,96 ha; drugi z nich jest stanowiskiem bażyny czarnej oraz bagnicy torfowej.

Różnorodność siedlisk i zespołów roślinnych stwarza dogodne warunki bytowania dla wielu gatunków zwierząt. Wiele z nich należy do zagrożonych zarówno w skali kraju, jak i świata… Spotkamy tu z pewnością łosie, jelenie, sarny, dziki, zające, lisy, kuny leśne, bobry. Zdarzają się również wilki. Usłyszeć i zobaczyć można orła bielika, krogulca, kanię rudą, rybołowa, drozda, ziębę, pliszkę, kukułkę, jarząbka, derkacza (gatunek zagrożony globalnie) oraz bardzo licznie występującego kormorana i żurawia. Płazy na naszych terenach reprezentują m.in. traszka zwyczajna i grzebieniasta, kumak nizinny, grzebiuszka, rzekotka, żaby: wodna, jeziorkowa, trawna, moczarowa i śmieszka. Spośród gadów na uwagę zasługuje jaszczurka zwinka i żyworódka, padalec, zaskroniec i wspomniana już wcześniej żmija zygzakowata.

Jeziora z terenu gminy Biskupiec są ostoją licznego ptactwa wodnego, typu: kormoran, czajka, łabędź, kaczka. Nad jeziorem Stromek często można zaobserwować czaple siwe i perkoza rdzawoszyjego. Na terenie całej gminy spotkamy licznie występujące żurawie i gęś zbożową. Nie można zapomnieć o popularnym i znanym wszystkim bocianie białym, dla którego niezwykle ważnym miejscem żerowiskowym są łąki w rejonie wsi Rudziska. Nierzadko obserwuje się tutaj stada liczące po 50, a nawet 80 osobników. Miłośnicy mniejszych okazów będą zachwyceni gdy spotkają tęcznika liszkarza (jeden z najpożyteczniejszych owadów), kozioroga dobosza (największego z chrząszczy występujących w Polsce), pazia królowej (uważany za najpiękniejszego z motyli) lub pazia żeglarza (bardzo rzadki na terenie Pojezierza Mazurskiego), czy też mieniaka tęczowca.

Gmina Biskupiec może pochwalić się 15 jeziorami o powierzchni ponad 1,705 ha oraz kilkunastoma mniejszymi. Schowane pośród lasów, otoczone polanami pozwalają cieszyć się w pełni obcowaniem z naturą i urozmaicają krajobraz. Niewątpliwą perełką jest jezioro Kraksy oddalone od centrum miasta o ok. 0,5 km. Dzięki poczynionym w ostatnim czasie inwestycjom stanowi jedno z ulubionych miejsc spacerów. Spotkać tu można wypoczywające matki z dziećmi, amatorów rowerów, pieszych wycieczek i miłośników nordic walking.

Na uwagę zasługuje najsłynniejsze wśród mieszkańców i turystów przybywający do Ziemi Biskupieckiej jezioro Dadaj, zajmujące powierzchnię ponad 1000 ha. Ten położony w niedalekiej odległości od miasta Biskupiec akwen wodny kusi hotelami, ośrodkami turystycznymi, liczną agroturystyką, pensjonatami, polami namiotowymi, pomostami i plażami. Aktywni mogą wypożyczyć tu sprzęt wodny by podziwiać uroki warmińskich terenów z żaglówek czy kajaków. Wędkarzy z kolei kusi bogactwo ryb, bowiem wielogatunkowe zarybienie jeziora przez leszcza, lina, karasia, węgorza, szczupaka, okonia, uklei i inne ryby to nasz dodatkowy atut. Nurkujących na pewno zainteresuje fakt, iż podziwiając faunę podwodnego świata można się zanurzyć na głębokość nawet 38,9 m. Ten kto przyjedzie tu zimą może uprawiać żeglarstwo lodowe na bojerach (w 2005 r. odbyły się tu Mistrzostwa Świata i Europy Juniorów w Żeglarstwie Lodowym, w klasie DN i Ice Optimist) lub może „ogrzać” nasze jezioro razem z morsami, którzy w każdy weekend zapraszają do wspólnych kąpieli. Jezioro, bez względu na porę roku, kusi fotografów i malarzy swoim pięknem. Innymi większymi jeziorami na terenie gminy Biskupiec są: Węgój, Pierwój, Stromek, Stryjewskie i jezioro Tejstymy, na którym obowiązuje strefa ciszy.

Gminę przecinają także liczne rzeki: Czerwonka, Biesówka, Bredynka i najbardziej znana rzeka Dymer przepływająca przez miasto. Na całej długości kilkakrotnie zmienia się je nazwa. W górnym odcinku nosi nazwę Kanał Dymerski i Dymer, odcinek między jeziorem Dadaj i jeziorem Pisz nazywa się Dadaj, pomiędzy jeziorem Pisz, a jeziorem Wadąg to Pisa Warmińska, a odcinek, wypływający z jeziora Wadąg, to po prostu – Wadąg.