Biskup Henryk Sorbom

Biskup Henryk Sorbom – urodzony w Elblągu ok. 1340 r. Studiował w Pradze. Piastował wiele ważnych funkcji (m.in. pisarza dworskiego, sekretarza króla). 5 września 1373 został mianowany biskupem warmińskim. W odróżnieniu od normalnej procedury, która przewidywała wybór biskupa przez kapitułę warmińską, Sorbom został mianowany przez papieża, ponieważ jego poprzednik, Jan Stryprock, zmarł w stolicy chrześcijaństwa (w tym przypadku w Awinionie). Jego nominacji sprzeciwiał się zakon krzyżacki. Jednak to Sorbom właśnie – w odróżnieniu od poprzedników, współpracował z Krzyżakami. Ulegał m.in. w końcowej fazie procesu o terytorium, zakończonego przejęciem przez zakon około sześciu tysięcy łanów. W 1396 r. skorzystał z pomocy krzyżackiej przy tłumieniu rewolty w Braniewie. Dbał o rozwój życia kościelnego w diecezji. Kładł w nich nacisk na umacnianie wiary ludności pruskiej, która w jego przekonaniu przyjęła chrześcijaństwo jedynie powierzchownie (m.in. Prusowie nie uczestniczyli gromadnie w nabożeństwach, delegowali jedynie swych przedstawicieli); jedną z metod motywacyjnych zarządzonych przez biskupa była grzywna. Ale także pilnował, by z jak najwięcej Prusów mogło zostać kapłanami. Przywiązywał wagę do zewnętrznych form kultu religijnego. Sorbom dbał o podlegające mu tereny, rozwijał naukę, sztukę. Jako motto swoich rządów przyjął zawołanie „Jak przyjemnie jest stanąć na wzgórzach, tym którzy zwiastują pokój”. Ukończył budowę katedry we Fromborku; a po wcześniejszym ich zagospodarowaniu – ulokował dwa ostatnie miasta dóbr biskupich: Bisztynek (1385) i Biskupiec (1395, dokładnie 17 października). Otrzymał dla siebie i swoich następców tytuł księcia Cesarstwa Rzymskiego. Zmarł po 28 latach owocnych dla Warmii rządów biskupich w swojej lidzbarskiej rezydencji 12 stycznia 1401 r. Pochowano go w katedrze fromborskiej. Był ordynariuszem mądrym, działał z rozmachem i wyobraźnią, ale rozważnie i przede wszystkim skutecznie.

Bogumił Labusz
LabuszBogumił Labusz – urodzony 24 sierpnia 1860 r. w Rumach; wielki działacz polski na Mazurach; zwany Mazurskim Generałem, inicjator i założyciel Mazurskiej Partii Ludowej (1896 r.). Była to pierwsza tego typu organizacja polska w Prusach Wschodnich, która obok haseł wyzwolenia społecznego, mówiła także o wyzwoleniu narodowym. Labusz zorganizował wraz z towarzyszami głośny wiec wyborczy w Szczytnie w lutym 1898 r. na którym dokonano prezentacji kandydata Mazurskiej Partii Ludowej do Reichstagu. W 1910 r. założył Bank Mazurski w Szczytnie, gdyż mazurscy Polacy, popierający ruch narodowy, mieli trudności w otrzymywaniu pożyczek i byli szykanowani, także w aspekcie materialnym. 1913 r. partia, na której czele stał, założyła w Szczytnie Mazurskie Kółko Rolnicze, instytucję, której zadaniem było służyć rolnikom w uzyskaniu porady prawnej. Dzięki jego wzorcowemu 70-h gospodarstwu pisano o nim w „Gazecie Ludowej”: „Kto chce mieć dobrą maszynę, ten niech porozmawia z mazurskim gospodarzem Labuszem, a nie z innym. Rodacy, swój do swego, popierajcie przemysł nasz!”. Władze pruskie, nie mogąc oficjalnie nic uczynić Labuszowi, nieustannie go inwigilowały. Gdy wybuchła I wojna światowa, mazurski działacz został aresztowany i oskarżony o zdradę stanu i działalność szpiegowską. Został jednak uniewinniony i zwolniony do domu. Zmarł 13 marca 1919 r. w Jezioranach. Został pochowany w Hozembarku, lecz dziś nie znajdziemy tej miejscowości na mapach. W 1948 r. nadano jej, na cześć „generała”, nazwę Labuszewo.

Małgorzata Wiewiorra

Małgorzata Wiewiorra – urodzona 15 października 1928 r. w Stanclewie, zmarła 9 marca 1945 r. Włączona w poczet warmińskich męczenników, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Ofiara hitleryzmu i komunizmu. Małgorzata była drugim dzieckiem w rodzinie Pawła i Róży Wiewiorrów. Miała pięciu braci i cztery siostry. Pochodziła z głęboko wierzącej katolickiej rodziny. Ona sama była bardzo pobożna, codziennie chodziła na Mszę świętą, bez względu na pogodę, do odległego o 3 km kościoła. Była osobą bardzo życzliwą, grzeczną i serdeczną wobec bliźnich. Chętnie służyła innym pomocą. 30 stycznia 1945 r. do Stanclewa wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej. Stacjonując szukali kobiet. Pewnego dnia przyszli do gospodarstwa Wiewiórrów. 17-letnia Małgorzata leżała w łóżku ciężko chora, tego dnia matka obroniła ją przed sowietami, ale ci odgrażali się, że powrócą. Od tego czasu młodsze rodzeństwo Małgorzaty czuwało w dzień i w nocy, aby ochronić siostrę przed niebezpieczeństwem. 9 marca 1945 roku sowieci przyjechali do domu Wiewiorrów po raz drugi. Małgorzata, chcąc bronić swojej czystości, zaczęła uciekać przez las w kierunku domu sąsiadów. Sowieci oddali w jej kierunku dwa śmiertelne strzały, a potem dokonali zbiorowego gwałtu. Pochowano ją przy rodzinnym domu.

Ignacy Pietraszewski

Ignacy Pietraszewski – urodzony 31 grudnia 1796 r. w Biskupcu. Jeden ze znakomitszych przedstawicieli polskiej orientalistyki. Numizmatyk. Student wydziału literackiego Uniwersytetu Wileńskiego. Piastował szereg stanowisk dyplomatycznych np. dragomana (tłumacza) w konsulatach Konstantynopolu (1832–1835 r.), Aleksandrii (1837 r.) i Jaffie (1838–1840 r. ). Był sekretarzem w konsulacie w Salonikach (1836 r.), a następnie konsulem w Jaffie. W 1842 r. otrzymał profesurę na Uniwersytecie Petersburskim, gdzie wykładał język turecki. Podczas swoich licznych podróży narodziła się w nim pasja kolekcjonowania starych monet mahometańskich, która zapoczątkowała w Konstantynopolu. W 1843 r. wyjechał do Berlina, gdzie wydał pierwszą prace o monetach mahometańskich „Nummi mohamedani. Na jej podstawie uzyskał stopień doktora na uniwersytecie w Halle, gdzie uwidoczniono go jako doktora z Biskupca na Warmii. Zbiór jego monet wystawiono na międzynarodowym kongresie filologów w Dreźnie, dzięki której zyskał europejski rozgłos. Jego kolekcja składała się z 2683 monet, 147 złotych i 739 srebrnych, reprezentowały one około 40 dynastii arabskich na przestrzeni dwóch wieków. W 1846 r. ukazał się pierwszy tom jego pracy, a w 1857 r. wydał nową pracę własnym nakładem. Stracił swój zbiór w roku 1853 r. Zmarł 16 listopada 1869 r. w Berlinie. Po śmierci wyszły drukiem jeszcze dwie pracę Pietraszewskiego.

Sylwester Antoni Sznarbach

Sylwester Antoni Sznarbach – urodzony w 1854 r. w Sząbruku, zmarł 10 sierpnia 1924 r. w Rzecku, został pochowany na cmentarzu w Biskupcu. Malarz, poeta, publicysta, działacz warmiński. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie przebywał w latach 1878–1880. Naukę kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W latach 1886–1893 wystawiał swoje prace w Monachium oraz w Krakowie i Warszawie. Swoje prace podpisywał „Schnarbach z Warmii”, ostentacyjnie podkreślając pochodzenie i związek z rodzinną ziemią. Przebywał także w Dreźnie i Berlinie. Z Berlina przesyłał korespondencje do „Gazety Olsztyńskiej”, które podpisywał jako Stary Warmiak. Po wojnie zachowały się dwa portrety olejne przedstawiające Warmiaków A. Samulowskiego z 1878 r. oraz ks. Jana Kensbocka z około 1891 r. oraz akwarela i gwasz na papierze – Autoportret miniaturowy z ok. 1910 r. Sznarbach pisywał również wiersze m.in. Do Warmiaków, Skowronek, Powiew wolności. W 1914 r. zamieszkał w Rzecku. Po zakończeniu I wojny światowej uczestniczył w polskich działaniach poprzedzających plebiscyt 1920 r.

Jan Liszewski

Jan Liszewski – urodzony w 1852 r. w Klebarku Wielkim. Redaktor, nauczyciel, poeta ludowy, folklorysta. W 1879 r. został nauczycielem szkoły ludowej w Bredynkach. W roku 1881 przeniósł się do Rasząga, gdzie ukończył trzyaktową sztukę teatralną „Swaty warmińskie” oraz utworzył biblioteczkę Towarzystwa Czytelni Ludowych. W Raszągu, przy budynku szkoły ludowej, w której był nauczycielem, wmurowano w 1957 r. tablicę pamiątkową. W maju 1880 roku urządził trzy zebrania w Olsztynie, Barczewie i Biskupcu, poświęcone czytelnictwu książek i gromadzeniu środków na ten cel. Aktywnie agitował też za przywróceniem w kościołach polskich pieśni, liturgii i kazań. Organizował wiece, na których uchwalono petycje w sprawie przywrócenia języka polskiego w szkołach na południowej Warmii. Napisał kilkadziesiąt wierszy, których tematyka poświęcona była promocji języka polskiego, historii i obyczajów polskich na Warmii. Pisał też wierszowane bajki i satyry. W 1886 r. ukazał się pierwszy numer „Gazety Olsztyńskiej”, której był współzałożycielem i redaktorem. Był również współzałożycielem i członkiem Polskiego Komitetu Wyborczego na Warmię oraz Polsko – Katolickiego Towarzystwa „Zgoda”. Liszewski zmarł 23 lipca 1894 r. w wieku 42 lat na gruźlicę. Towarzystwo „Zgoda” ufundowało nagrobek na olsztyńskim cmentarzu Św. Jakuba, który w czasie II wojny światowej został zniszczony. Nowy nagrobek postawiono w tym miejscu w 2004 r. Miejska Biblioteka Publiczna w Biskupcu została nazwana jego imieniem.

Friedrich (Fritz) Heitmann

Friedrich (Fritz) Heitmann urodził się 27 października 1853 r. w Ahlen w Westfalii – architekt niemiecki związany z Prusami Wschodnimi. Jest projektantem wielu kościołów na terenie ówczesnej diecezji warmińskiej, na ogół w formach neogotyckich, budowanych z cegły. W latach 1890–1896 wraz z prowincjonalnym konserwatorem zabytków Adolfem Boetticherem prowadził akcję inwentaryzacyjną na terytorium Prus Wschodnich. W 1914 otrzymał tytuł radcy budowlanego. Projektował ponadto wille na terenie dzielnicy Amalienau w Królewcu (m.in. własny dom), budynki administracyjne, gimnazjum i – być może – tzw. białe koszary w Ostródzie, szpital w Morągu, rozbudowę Szpitala Mariackiego w Olsztynie (1906–1907). Największym dziełem architekta jest neogotycki Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie (1901–1903). W gminie Biskupiec zaprojektował kościoły w Kobułtach i Biesowie. Zmarł 13 sierpnia 1921 r., pochowany został na przykościelnym cmentarzu.

Ireneusz Iredyński
Ireneusz Iredyński – urodzony 4 czerwca 1939 r. w Stanisławowie, zmarł 9 grudnia 1985 r. w Warszawie – był wybitnym dramatopisarzem i prozaikiem, autorem słuchowisk i tekstów piosenek. Jako szesnastoletni chłopak w 1955 r. debiutował wierszem „Podhale zimą” w dodatku kulturalnym do „Dziennika Polskiego”. W wieku 20 lat został przyjęty do Związku Literatów Polskich i miał już na swoim koncie powieść kryminalną „Ryba płynie za mordercą” napisaną pod pseudonimem Umberto Pesco. W 1960 roku Teatr Wybrzeże wystawił jego pierwszy tekst dramaturgiczny – „Męczeństwo z przymiarką”. Niedługo potem ukazał się „Dzień oszusta” pierwsza mini powieść pisarza, napisana pod własnym nazwiskiem. Pozostawił po sobie nie tylko wiele wspaniałych dzieł, ale również mnóstwo burzliwych wspomnień, którymi można by obdarować niejeden artystyczny życiorys. Spędził w więzieniu (w Sztumie i Gdańsku) trzy lata po oskarżeniu go o usiłowanie zgwałcenia dziewiętnastoletniej dziewczyny. Po wyjściu z więzienia Iredyński nadal tworzył, opublikował m.in. powieść „Manipulacja”, pisał słuchowiska i sztuki, wystawiano go w Polsce i za granicą. Każde jego nowe dzieło było szeroko komentowane w prasie. Można było spotkać go w Biskupcu, ponieważ przez pewien okres życia mieszkał w Bredynkach, gdzie do dnia dzisiejszego można oglądać jego dom.

Lucjan Steinhagen urodził się 28 listopada 1928 r. Na duchownego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego ordynowany został 7 czerwca 1959 r. Pierwszą jego siedzibą jako pastora było Działdowo. W październiku 1959 r. z polecenia władz kościelnych zaczął pełnić obowiązki administratora parafii w Biskupcu Reszelskim oraz Dźwierzutach wraz ze zborami: w Raszągu, Czerwonce, Jezioranach i Reszlu. Był bardzo pracowitym i oddanym duchownym. W niedziele miał po kilka nabożeństw, na które dojeżdżał motocyklem ubrany w specjalny kombinezon. Koledzy nazywali go żartobliwie „kosmonautą”. Z dniem 1 stycznia 1966 r. władze kościelne mianowały go duszpasterzem misyjno-ewangelizacyjnym Diecezji Mazurskiej. Obecnie mieszka w Niemczech. Lucjan Steinhagen jest wnukiem Felixa Krusche, który przed II wojną światową miał w Pabianicach liczne zakłady produkcyjne. W październiku 2005 r. wygłosił kazanie podczas nabożeństwa spowiednio-komunijnego w Pabianicach z okazji zjazdu rodu Krusche.

Józef Weinert

Józef Weinert – urodzony 13 lutego 1861 r. w Stanclewie, zmarł 11 grudnia 1937 r. w Surnówku. Był rzeźbiarzem ludowym, gospodarzem, stolarzem oraz warmińskim działaczem narodowym. W środowisku warmińskim wskazuje się na trzech, znanych z imienia i nazwiska twórców ludowych, którzy wywodzili się ze wsi, jednym z nich jest właśnie Weinert. Od wczesnej młodości z pasją oddawał się rzeźbieniu. Wykonywał krzyże, przydrożne kapliczki, drewniane świątki, rzeźby cmentarne, z których nieliczne zachowały się m.in. w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Jego rzeźby trafiły do Biskupca, Wójtowa i Bredynek. Do ważniejszych prac należy np. tabernakulum w kościele w Stanclewie, figura św. Antoniego w Biskupcu oraz krzyż na pamiątkę masakry mieszkańców w Bredynkach. Józef Weinert angażował się w działania ruchu polskiego, brał czynny udział w polskim ruchu młodzieżowym oraz w walce o język polski, za co został aresztowany. Prowadził między innymi biblioteczkę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Jego biblioteka, znana w okolicy, składała się nie tylko z dzieł wybitnych klasyków polskich, ale obejmowała również dzieła Engelsa i Marksa. Agitował za Polską przed plebiscytem w 1920 roku. Uznawany za ostatniego świątkarza Warmii

Serwilian Rybacki – urodzony w 1896 r., zmarł 8 czerwca 1970 r. Pracował na ziemi grodzkiej (ZSRR) w Wołkowysku, gdzie zajmował się pracą artystyczną – prowadził Stowarzyszenie Muzyczne „Lutnia” oraz dorabiał jako księgowy w Komitecie Pomocy Zimowej. Jego pamiętnik zaczyna się opisem jak w 1945 r. otrzymał przydział do pracy w Olsztynie. Otrzymał nominację na Sekretarza Starosty w Reszlu, a następnie 1 listopada 1945 r. nominowany został na pierwszego powojennego Burmistrza Biskupca. 1 kwietnia 1947 r. utworzył i objął kierownictwo Banku Ludowego, następnie Narodowego Banku Polskiego. Pracował również jako wykładowca w Społecznym Ognisku Muzycznym gdzie na występach artystycznych grał na pianinie.